Zorgvuldig omgaan met water

Klimaatverandering vraagt om aanpassing
De provincie Drenthe merkt de gevolgen van klimaatverandering op veel manieren. Met name de extremen nemen toe: het regent vaker heel veel in korte tijd en er zijn ook langere periodes van droogte. We zoeken daarom naar een balans tussen te veel water in de winter en een tekort in de zomer. Om dat te bereiken, vullen we de grondwatervoorraad waar mogelijk aan.
Wij helpen bij de uitvoering van de zoetwaterprogramma’s in Oost-Nederland en het IJsselmeergebied/Noord-Nederland. Alleen technische maatregelen zijn niet genoeg om de gevolgen van extreme weersomstandigheden op te vangen. We moeten ons ook aanpassen. Het watersysteem speelt daarom een belangrijke rol bij ruimtelijke keuzes. Deze keuzes leggen we vast in de Omgevingsvisie.

Grondwater en drinkwatervoorziening
Grondwater is belangrijk voor onze drinkwatervoorziening. De provincie moet zorgen voor voldoende bronnen. Omdat de vraag naar drinkwater kan toenemen, houden we rekening met aanvullende strategische grondwatervoorraden.

Kwaliteit van het water
Een goed watersysteem is niet alleen bestand tegen het veranderende klimaat, maar moet ook schoon zijn. We letten daarom op de kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater. In het Regionaal Waterprogramma staan de doelen voor de periode 2022–2027. Deze doelen volgen uit de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). De provincie is verantwoordelijk voor de bescherming van het grondwater, en in het bijzonder voor de bronnen die nodig zijn voor de drinkwatervoorziening.

Beschikbaarheid en bescherming van drinkwaterbronnen
De provincie heeft een wettelijke taak om te zorgen voor voldoende bronnen voor de drinkwatervoorziening. Vanwege dreigende tekorten in delen van Nederland zijn in 2024 regionale uitvoeringsprogramma’s opgesteld voor de periode tot 2030.  
Voor Drenthe is dit vastgelegd in het Regionaal Uitvoeringsprogramma beschikbaarheid drinkwaterbronnen 2023–2030, dat is opgesteld samen met WMD Drinkwater. Hierin staat dat de vraag naar drinkwater toeneemt. Om te kunnen voldoen aan de operationele reserve van minimaal 10% is extra vergunningscapaciteit nodig.
Daarom worden de Aanvullende Strategische Voorraden (ASV) verder onderzocht. Het gaat om de locaties Holtien, Ruinerwold, Kastelen Akkers en Leek-Roden. Deze locaties zijn eerder al opgenomen in het Regionaal Waterprogramma Drenthe 2021–2027. De bescherming van deze strategische voorraden wordt geregeld via het Provinciaal Omgevingsplan (POV).
Daarnaast nemen we deel aan het grondwatermodel MIPWA (Methodiekontwikkeling voor Interactieve Planvorming ten behoeve van Waterbeheer). Dit is een belangrijk hulpmiddel voor het maken van beleid en het uitvoeren van projecten op het gebied van waterbeheer in Noord-Nederland.

Werken aan een robuust watersysteem
De doelstellingen voor een robuust watersysteem zijn vastgelegd in de Omgevingsvisie Drenthe 2022 en het Regionaal Waterprogramma Drenthe (RWP). De provincie streeft naar:

• Een zo groot mogelijke voorraad zoet grondwater van goede kwaliteit, beschikbaar voor mens, landbouw en natuur;
• Het beperken van de risico’s op wateroverlast en watertekort tot een maatschappelijk aanvaardbaar niveau.

De Omgevingswaarden voor regionale keringen en wateroverlast zijn opgenomen in de provinciale Omgevingsverordening. Hiermee geven wij als provincie richting aan het werk van de waterschappen bij de inrichting van het watersysteem.

Bodemdaling
Grondwater maakt onderdeel uit van het bodemsysteem. Water is daarmee ook annex aan bodemdaling. Dit onderwerp is beschreven in Programma 3 van dit document, deelambitie 6 van de strategie Bodem en Ondergrond.  

Klimaat en ruimtelijke keuzes
We houden bij ruimtelijke keuzes nadrukkelijk rekening met de effecten van klimaatverandering. De mogelijkheden van het watersysteem zijn daarbij een belangrijk uitgangspunt in de Omgevingsvisie.
In het kader van het Europese project Blue Transition is gewerkt aan aanbevelingen om de waterhuishouding aan te passen aan klimaatverandering.

Uitvoering van zoetwaterprogramma’s
Samen met de waterschappen voeren we de zoetwaterprogramma’s uit voor Oost-Nederland en het IJsselmeergebied/Noord-Nederland. Deze programma’s worden mede gefinancierd uit het landelijke Deltafonds. De middelen worden in Drenthe vooral ingezet voor het vasthouden van water op het Drents Plateau. Dit helpt om de gevolgen van droogte te verminderen. Daarnaast blijven we ons inzetten voor het behoud van de aanvoer van zoetwater vanuit het IJsselmeer. In 2025 zijn door de zoetwaterregio’s zogenaamde factsheets uitgewerkt die als input dienen voor de landelijke economische effectanalyse waaruit zogenaamde maatregelpakketten komen. Op basis daarvan wordt het regionale bod in de loop van 2026 opgesteld voor het kunnen verwerven van Deltafondsmiddelen. Uiteindelijk mondt dit uit in een werkprogramma voor de zoetwaterregio voor de periode 2028-2033.

Reglementering waterschappen
De provincie heeft een formele rol bij het instellen van waterschappen en het vaststellen van hun reglementen. In 2026 worden deze reglementen aangepast naar aanleiding van wetswijzigingen.

Verbetering van waterkwaliteit in Drenthe
De provincie zet zich in voor een goede kwaliteit van grond- en oppervlaktewater. Dit doen we door uitvoering te geven aan de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). Voor het oppervlaktewater stellen wij de kaders vast voor de waterschappen. Voor het grondwater is de provincie zelf verantwoordelijk voor de uitvoering van maatregelen om de kwaliteit te behouden of te verbeteren.
Het Regionaal Waterprogramma wordt geactualiseerd met de doelen en maatregelen voor de Europese Kaderrichtlijn Water vanaf 2027.

Indirecte lozingen via het riool
Voor de beïnvloeding van de waterkwaliteit via riolering hebben we samen met gemeenten en waterschappen een onderzoek gestart om in kaart te brengen of er sprake is van een lokale bron en wat hierbij -op korte termijn- aanvullende maatregelen kunnen zijn.   

Maatregelen in grondwaterbeschermingsgebieden
In de grondwaterbeschermingsgebieden voeren we maatregelen uit die zijn opgenomen in het Uitvoeringsprogramma grondwaterbeschermingsgebieden. Dit programma wordt in 2026 geactualiseerd op basis van nieuwe gebiedsdossiers. Samen met de agrarische sector werken we gebiedsgericht aan oplossingen. Daarbij kijken we hoe agrarisch gebruik kan samengaan met het verbeteren van de grondwaterkwaliteit.

Stimuleren van maatregelen in de landbouw
Voor de landbouwsector is een laagdrempelige subsidieregeling beschikbaar via het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Met deze regeling ondersteunen we projecten die bijdragen aan een betere waterkwaliteit en voldoende zoetwater. De regeling wordt gefinancierd met Europese middelen en nationale cofinanciering via het Nationaal Strategisch Plan (NSP) in het kader van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) 2023–2027.

Gebiedsaanpak Drentsche Aa
In het gebied van de Drentsche Aa voeren we het Vervolg Uitvoeringsprogramma Drentsche Aa (UPDA) uit. Onder regie van de provincie werken overheden, landbouworganisaties en agrarische bedrijven samen aan zestien maatregelen die zijn vastgesteld door Gedeputeerde Staten. In 2026 voeren we bijvoorbeeld een landbouwanalyse uit. Deze analyse vormt de basis voor het vervolg van de gebiedsgerichte aanpak in het Drentsche Aa gebied.

Monitoring en actualisatie
De provincie meet de kwaliteit en hoeveelheid (peil) van het grondwater via verschillende meetnetten. Extra aandacht gaat uit naar de grondwatertoestand in de Natura 2000-gebieden. De waterschappen monitoren de kwaliteit van het oppervlaktewater.

De provincie ziet toe op het naleven van de wettelijke kaders door (beheerders van) zwembaden en zwemplassen. Ook informeert zij het publiek over waar en hoe er veilig en hygiënisch gezwommen kan worden in Drenthe. Gedeputeerde Staten stellen jaarlijks de officiële zwemlocaties in zwemplassen vast. Daarbij wordt een folder uitgegeven met een overzicht van de aangewezen zwemplassen. In totaal zijn er 40 officieel aangewezen zwemlocaties in Drenthe. Deze worden minimaal één keer per jaar gecontroleerd. Ook de circa 120 zwembaden in de provincie worden jaarlijks minimaal één keer geïnspecteerd.