Energieagenda 2024-2027

De energietransitie is echt op stoom. Of dit nu komt door de grote prijsstijgingen van energie, de onzekerheid over de levering van aardgas, of de steeds extremer wordende klimaatverschijnselen is moeilijk te zeggen. Wel zien we dat er in Drenthe enorme stappen worden gezet om Drenthe energieneutraal te maken. De inwoners van Drenthe zijn duidelijk bewuster geworden van de waarde en de noodzaak van energiebesparing. Voor de eigenaren van met zonnepanelen geldt, dat er momenteel onduidelijkheid is over de financiële gevolgen van het afschaffen van de salderingsregeling. Deze onzekerheid zal gevolgen kunnen hebben voor de verduurzaming van deze sector. Voor bedrijven heeft de afschaffing van de salderingsregeling geen consequenties, maar zijn het de hoge energiekosten en aansluiting op het net die hun verduurzaming beïnvloeden. Mede hierdoor zijn zon op dak en het nemen van energiebesparende maatregelen bij de bedrijven steeds hoger op de agenda gekomen. Ook lopen er diverse (onderzoeks)projecten rond waterstoftoepassingen, groen gas, restwarmte en warmtenetten.  
De realisatie van de RES ambities over hernieuwbare energie gaat de goede kant op. Het bestuursakkoord zon-op-land heeft wel voor enige verandering gezorgd, maar alle RES partners zijn voornemens om hun doelen te halen. Waar nodig ondersteunen wij de overheden en marktpartijen. Dat doen we bijvoorbeeld bij de resterende windopgave rondom Meppel en bij de toenemende uitdagingen om zonneprojecten te realiseren.
Deze sterke versnelling van de energietransitie heeft grote invloed op de Drentse samenleving en ons landschap. De beschikbaarheid van elektriciteit is niet langer vanzelfsprekend. Er is nu overal een tekort aan netwerkcapaciteit. Daarom wordt druk gebouwd aan nieuwe energie infrastructuur. Dit leidt tot nieuwe vragen over waar het nuttig en efficiënt is om deze energie naartoe te transporteren. Gezien alle ambities en plannen is het niet meer haalbaar om alle energie overal en altijd naartoe te brengen. Dit vraagt dus om structurerende keuze waar de grote energiegebruikers in Drenthe in de toekomst terecht komen. Hetzelfde geldt voor de productie van hernieuwbare energie. Het is voor de netbeheerders nu al erg lastig om de ambities voor de RES tot 2030 te realiseren. Dit geldt niet alleen voor de aansluiting van grote gebruikers en zonneparken, maar ook voor de energievoorziening in de wijken. Waar vroeger de levering van gas èn elektriciteit vanzelfsprekend was, moeten de gemeenten nu plannen maken per wijk hoe de warmtevoorziening plaatsvindt.
Tegelijkertijd zal de volgende collegeperiode een besluit moeten worden genomen over de opgave van hernieuwbare energie na 2030. Om in 2050 energieneutraal te zijn moet er nog veel gebeuren en ook daarvoor moeten keuzes worden gemaakt. Het proces over deze ruimtelijke keuzen en onze bijdrage aan de energietransitie zijn samengevat in de Energieagenda 2024-2027. Deze vormt het beleidskader voor de huidige collegeperiode.  

Ondersteuning bij energiebesparing en verduurzaming
De provincie Drenthe ondersteunt inwoners, ondernemers, gemeenten en maatschappelijke organisaties bij het besparen van energie en het verduurzamen van gebouwen. Dit doen we via verschillende programma’s en regelingen.

Voor inwoners
We helpen inwoners met onafhankelijk energieadvies en begeleiding bij het uitvoeren van energiemaatregelen. Dit doen we via:

• Het Drents Energieloket;
• Het Fixteam;
• De inzet van energiecoaches.

Voor het midden- en kleinbedrijf (mkb)
Via het platform Ik ben Drents Ondernemer (IBDO) ondersteunen we mkb’ers bij:

• Het besparen op gebouw- en procesgebonden energiegebruik;
• De aanleg van zonnedaken;
• Oplossingen voor netcongestie.

Ook begeleiden we mkb’ers en gemeenten bij het verduurzamen van 24 van de 117 Drentse bedrijventerreinen. Dit doen we via het Programma Toekomstbestendige Bedrijventerreinen (TBBT). In dit programma:

• Kiezen we een ambassadeursterrein voor Drenthe;
• Starten we koplopertrajecten en versnellingstafels om de energietransitie op bedrijventerreinen te versnellen.

Deze inzet maakt deel uit van het Programma Verduurzaming Bedrijventerreinen Drenthe (PVBD), ondersteund door het ministerie van BZK.

Voor gemeenten
We ondersteunen gemeenten bij het ontwikkelen van een maatwerkaanpak om de doelstellingen voor Zon op Dak in 2030 te realiseren. Daarnaast werken we, op basis van de bestaande Community of Practice voor Drentse energiehubs, aan de opstart van nieuwe energieproeftuinen in Noord-Nederland. Deze proeftuinen vormen een blauwdruk voor het energiesysteem van de toekomst en helpen om de energie-afhankelijkheid te verkleinen.

Voor maatschappelijk vastgoed
We ondersteunen eigenaren van maatschappelijk vastgoed bij hun verduurzamingsopgaven. Focus ligt daarbij op het besparen van gebouwgebonden energiegebruik. Dit geldt onder meer voor maatschappelijk vastgoed van:

• Gemeenten met minder dan 50.000 inwoners;
• Dorps- en buurthuizen;
• Basisscholen (PO) en middelbare scholen (VO);
• Culturele instellingen;
• Kerken;
• Zorginstellingen in de Wet langdurige zorg (WLZ) en de eerstelijnszorg.

Bij deze ondersteuning is er ook aandacht voor:

• Het realiseren van de RES-doelstelling ‘Zon op dak’;
• Het benutten van kansen voor laadinfrastructuur;
• Het vinden van oplossingen voor netcongestie.

Deze inzet vindt plaats in het kader van het programma Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed (VMV), met ondersteuning van het ministerie van BZK.  

Hernieuwbare energie en duurzame warmte
De provincie Drenthe werkt aan het realiseren van de doelen uit de Regionale Energiestrategie (RES). Het gezamenlijke doel is het opwekken van 3,45 TWh hernieuwbare energie met zon- en windenergie.

Zon en wind

• We versnellen de aanpak voor zonne-energie op daken.
• De subsidieregeling voor solar carports wordt voortgezet.
• Energiecoöperaties blijven we ondersteunen via:
  • Het Steunpunt Lokale Initiatieven;
  • Een subsidieregeling voor lokale initiatieven;
  • Een ontwikkelfonds.

Daarnaast evalueren we de aanpak voor hogere erfmolens. De uitkomsten verwerken we in nieuw beleid. We ondersteunen ook de verkenning naar mogelijkheden voor windenergie in Zuidwest-Drenthe.

Duurzame warmte

• We voeren haalbaarheidsstudies uit voor de inzet van restwarmte en andere duurzame warmtebronnen in de gebouwde omgeving en de industrie.
• Samen met de provincie Overijssel verkennen we de oprichting van een regionaal warmtebedrijf.

Groengas

• We stimuleren clustervorming van monomestvergisting en werken aan de randvoorwaarden voor de benodigde infrastructuur.

Kernenergie

• We zijn actief aangesloten op het onderzoek dat de nationale overheid samen met de provincies doet naar de mogelijkheden van kleine modulaire kernreactoren (SMR’s). Daarnaast hebben wij de grondhouding van Drentse gemeenten in kaart gebracht. Afhankelijk van deze inventarisatie en de (tussen)resultaten van de nationale simulatie wordt hier in 2026 een vervolg aan gegeven.

We verkennen de mogelijkheden voor risicodragend investeren en publiek eigendom bij hernieuwbare energie.  
Tot slot leveren we een bijdrage aan de ontwikkeling van een energievisie als onderdeel van de omgevingsvisie Drenthe 2050.

Versterking van de Drentse waterstofketen
De provincie Drenthe werkt samen met initiatiefnemers aan het realiseren van projecten die bijdragen aan de verdere ontwikkeling van de waterstofketen in Drenthe. We ondersteunen initiatieven die gericht zijn op de productie van waterstof en de aanleg van de infrastructuur die nodig is voor de distributie ervan.
Voor het gebruik van waterstof ligt de focus op zwaar transport en industriële toepassingen. Daarnaast stimuleren we de ontwikkeling van campussen voor onderzoek, onderwijs en scholing. Zo zorgen we voor voldoende goed opgeleide vakmensen die nu of in de toekomst actief zijn in de waterstofsector.
Drenthe blijft zich actief profileren als Hydrogen Valley: een koploper op het gebied van waterstof in Nederland en Europa. Daarmee vergroten we de kans op het binnenhalen van Rijks- en Europese middelen voor Drentse waterstofprojecten.

Drents Actieprogramma Netcongestie
De provincie werkt aan het Drents Actieprogramma Netcongestie. Hiermee zetten we in op het versnellen van de uitbreiding van het energienet en het beter benutten van de bestaande netcapaciteit. De aanpak bestaat uit vier samenhangende sporen:

1. Sneller bouwen

Via het Versnellingsteam Energie-infra werken we aan het verkorten van procedures binnen de provincie en bij onze partners. Zo zorgen we dat de aanleg van energie-infrastructuur sneller kan verlopen. Daarnaast investeren we in monitoring, zodat vertragingen in het proces vroeg worden gesignaleerd en zoveel mogelijk kunnen worden voorkomen.
2.    Sterker sturen
We ontwikkelen een nieuwe versie van het provinciaal Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat (pMIEK). Daarmee brengen we de toekomstige maatschappelijke behoefte aan transportcapaciteit in kaart. Op basis van een gezamenlijk afwegingskader bepalen we waar de netverzwaring maatschappelijk het hardst nodig is en stellen we prioriteiten voor de uitvoering.
3.    Beter benutten
Door flexibiliteit in vraag en aanbod van energie te stimuleren, zorgen we dat het energienet optimaal wordt gebruikt. We ondersteunen de ontwikkeling van energiehubs, waarin lokaal aanbod en gebruik slim op elkaar worden afgestemd. Het landelijke koploperproject ORTESE in Emmen is hiervan een goed voorbeeld. Zo bouwen we aan een toekomstbestendig energiesysteem.
4.    Aanpak netcongestie op het laagspanningsnet
We richten ons ook op de laagspanningsnetten, waar eveneens knelpunten kunnen ontstaan. Hierbij zoeken we actief de samenwerking met de gemeenten, die op dit vlak verantwoordelijk zijn.

Verduurzaming van de industrie en versterking van de regionale economie
De provincie ondersteunt grootverbruikers in de industrie bij het vergroenen van hun processen. Zo zorgen we ervoor dat werkgelegenheid behouden blijft, terwijl de uitstoot van broeikasgassen wordt verminderd.
We helpen bedrijven om in te spelen op nieuwe verplichtingen en kansen die voortkomen uit landelijke en Europese ontwikkelingen, zoals de Clean Industrial Deal. Ook stimuleren we hun betrokkenheid bij de energietransitie, bijvoorbeeld door:

• Het starten van pilotprojecten met nieuwe technologieën zoals elektrische warmtepompen;
• Het flexibel inzetten van energieverbruik om het elektriciteitsnet te ontlasten.

Daarnaast ondersteunen we:

• Nieuwe bedrijven in de sector “cleantech”, die de producten maken die nodig zijn voor de energietransitie, bij hun vestiging in Drenthe;
• Bestaande bedrijven in deze sector bij het uitbreiden van hun activiteiten.

Zo draagt de energietransitie niet alleen bij aan een duurzamer Drenthe, maar ook aan nieuwe economische groei en werkgelegenheid in onze provincie.

Duurzame mobiliteit in Drenthe
We ondersteunen projecten die bijdragen aan de overgang naar duurzame mobiliteit in Drenthe. Daarom richten we ons op de realisatie van tank- en vulpunten voor waterstof en groen gas (zoals Bio-LNG en Bio-CNG), en op het vergroten of, waar nodig, creëren van netcapaciteit voor slimme laadoplossingen. Met projecten en pilots, zoals het testen van duurzame voertuigen en het ontwikkelen van nieuwe samenwerkingen, versnellen we de mobiliteits- en energietransitie in Drenthe. De nadruk ligt daarbij vooral op verduurzaming van (zwaar) transport en op mobiele werktuigen in de bouw. Daarnaast ondersteunen we ondernemers bij het vormen van consortia en het aanvragen van subsidies en regelingen, zowel van onszelf als van het Rijk en de EU.

Versterking van de uitvoeringskracht in de energietransitie
De Vereniging van Drentse Gemeenten (VDG), de RES-partners (waaronder de 12 Drentse gemeenten en de waterschappen) en de provincie Drenthe werken samen aan een gezamenlijke aanpak om de uitvoeringskracht in de energietransitie te versterken. Deze aanpak is programmatisch, opgavegericht en gebaseerd op een open samenwerkingscultuur. Het doel is om de uitvoering van de energietransitie efficiënter te maken en onnodige ambtelijke en bestuurlijke drukte te beperken. We werken daarbij binnen de nieuwe structuur voor versnelling van de energietransitie, die in 2024 en 2025 is ontwikkeld. De in 2025 vastgestelde uitwerking en invulling van de bedrijfsvoering binnen deze structuur is leidend voor onze werkwijze.